Któż był owym tajemniczym Chościskiem, prapradziadkiem Mieszka I? Zastanawiali się nad tym historycy, próbując dociec, czy pierwsi Piastowie to postacie historyczne, czy może legendarni protoplaści wymyśleni na potrzeby dynastii. Choć Gall Anonim wspomniał o Chościsku jako ojcu Piasta, to jego imię i pochodzenie owiane są mgłą niepewności. Być może był to autentyczny wódz plemienny, choć przekaz o nim ma wydźwięk mityczny. W każdym razie przydomek Chościsko musiał mieć jakieś znaczenie, które badacze próbują odszyfrować.
Kim był Chościsko, ojciec Piasta?
Postać Chościska, ojca Piasta i prapradziadka Mieszka I, owiana jest aurą tajemniczości. Choć Gall Anonim wspomina o nim w swojej kronice, to jedyną informacją jest fakt, że był ojcem Piasta. Nie wiadomo nic o jego pochodzeniu, działalności czy dokonaniach. Badacze spierają się, czy Chościsko był postacią historyczną, czy może jedynie mitycznym protoplastą rodu Piastów.
Niektórzy dopatrują się w Chościsku autentycznego wodza plemiennego Polan, mającego realny wpływ na kształtowanie się państwa Piastów. Inni uważają, że mamy do czynienia z fikcyjną postacią, wykreowaną na potrzeby uwiarygodnienia genealogii panującej dynastii. Tajemniczość Chościska sprawia, że jego osoba budzi kontrowersje wśród historyków.
Dlaczego Chościsko nosił taki przydomek?
Imię bądź przydomek Chościsko również nastręcza trudności interpretacyjnych. Nie jest jasne, skąd się wzięło i co dokładnie oznaczało. Próbowano łączyć je ze słowem "chościsko" w znaczeniu "miotła". Jednak bardziej prawdopodobne jest pochodzenie od słowa "kosa", co miałoby sugerować długie, spitfione włosy noszone przez wodzów.
W takim ujęciu pierwotna forma imienia brzmiałaby "Kościsko", a dynastię Piastów można by określać mianem Kościskowiczów. Nazwa wskazywałaby więc na wysoki status Chościska jako przywódcy plemiennego. Być może był to rodowy przydomek przechodzący z pokolenia na pokolenie wśród protoplastów Piastów.
Inne interpretacje pochodzenia imienia
Istnieją też inne hipotezy co do pochodzenia nazwy Chościsko. Możliwe, że wywodziła się ona od określenia charakterystycznej cechy wyglądu, np. obfitego owłosienia na twarzy lub głowie. Być może odnosiła się do miejsca pochodzenia rodu lub pełnionej funkcji.
Znaczenie imienia Chościsko wciąż pozostaje zagadką. Jego osobliwa forma każe przypuszczać, że miało ono swoją wymowę dla ówczesnych ludzi. Być może kryła się za nim legenda znana wczesnym Piastom, lecz niezrozumiała już dla późniejszych kronikarzy.
Czytaj więcej: Ręwnie najsłynniejsza mistyfikacja dotycząca wczesnych Słowian - aktualne fakty i teorie
Dwie postaci historyczne o imieniu Chościsko
Pochodzenie nazwy Chościsko komplikuje fakt, że w źródłach pojawiają się dwie postaci noszące to miano - książę Popiel oraz ojciec Piasta. Powstaje pytanie, czy obydwaj Chościskowie to ta sama osoba, czy może dwie różne.
Z analizy kronik wynika, że Chościsko jako przydomek Popiela został później błędnie przypisany także ojcu Piasta. Pierwotnie odnosił się on tylko do protoplasty rodu Piastów. Dopiero kopista tekstu Galla Anonima zidentyfikował obie postaci, myląc czytelników przez wieki.
Różne pochodzenie obu Chościsków
Faktem jest, że Chościsko-ojciec Piasta i Chościsko-Popiel to dwie odrębne postaci. Chościsko z rodu Piastów wywodził się z chłopskiego pochodzenia, podczas gdy Popiel był księciem z rodu Popielidów. Przydomek ten musiał więc mieć u obu inne źródło i znaczenie.
Błąd kopistów przypisał Popielowi złe imię
Badacze sądzą, że za pomyłkowe utożsamienie Chościska-ojca Piasta z Popielem odpowiada kopista tekstu Galla Anonima. Prawdopodobnie znał on inną kronikę, w której Popiel był nazywany Chościskiem. Bezrefleksyjnie przeniósł to określenie do dzieła Galla Anonima.
W ten sposób doszło do kontaminacji obu tradycji i przypisania Popielowi imienia Chościsko, które pierwotnie odnosiło się tylko do protoplasty rodu Piastów. Ów kopista nieświadomie wprowadził zamieszanie interpretacyjne, które trwa do dziś.
Jak to się mogło stać?
Kopista pracował w czasach, gdy wiedza o początkach państwa polskiego była już mglista. Nie zdawał sobie sprawy z konsekwencji swojego błędu. Przykład ten pokazuje, jak istotna jest krytyczna analiza źródeł pisanych przy badaniu tak odległych epok.
W jaki sposób powstało imię Piastów?
Skąd w ogóle wzięła się nazwa Piastów, skoro najstarszym mitycznym przodkiem tej dynastii był Chościsko? Otóż imię Piast ma późniejsze pochodzenie i zostało nadane retrospektywnie już po zjednoczeniu państwa polskiego przez Mieszka I i Bolesława Chrobrego.
Dopiero wtedy zaczęto poszukiwać odległych korzeni nowej dynastii władców Polski. Wykreowano więc postać Piasta jako jej wyimaginowanego protoplastę. To właśnie od niego miała pochodzić nowa nazwa rodu - Piastowie. Chościsko popadł w zapomnienie.
| Chościsko | Protoplasta rodu, ojciec Piasta |
| Piast | Mityczny założyciel dynastii Piastów |
W rzeczywistości jednak to Chościsko, a nie Piast, był pierwszym historycznym (lub legendarnym) przodkiem tego rodu. Nazwa Piastów została więc dodana wtórnie, by podkreślić ciągłość władzy.
Hipoteza: Kościsko pierwotną formą nazwiska
Część historyków przedstawia ciekawą hipotezę, jakoby oryginalne imię brzmiało nie Chościsko, lecz Kościsko. Miałoby ono znaczyć tyle, co "noszący kosę", czyli długie, splątane włosy. Byłby to znak rozpoznawczy wodza.
W takim ujęciu dynastię Piastów należałoby nazywać Kościskowiczami, a ich protoplastą byłby właśnie Kościsko. Jego imię uległo później zniekształceniu w wyniku błędów kopistów. Jest to interesująca, choć nie do końca potwierdzona teoria na temat pochodzenia nazwiska.
Kimkolwiek był owiany legendą Chościsko, to właśnie on, a nie Piast, był pierwszym historycznym bądź mitycznym przodkiem rodu Piastów. Jego imię do dziś stanowi zagadkę dla historyków.
Podsumowanie
Postać Chościska, prapradziadka Mieszka I, od dawna intrygowała historyków. Niewiele o nim wiadomo, ale aurę tajemniczości dodaje jego osobliwe imię. Niektórzy upatrują w nim realnego przywódcę plemiennego, inni - zmyśloną postać mającą uwiarygodnić dynastię. Pochodzenie przydomka Chościsko też nie jest jasne - być może wiązało się ze słowem "kosa" i wskazywało wysoki status.
Problem w interpretacji stanowi fakt, że w źródłach pojawiają się dwie postaci o tym imieniu - książę Popiel oraz ojciec Piasta. Dziś wiadomo, że doszło do pomyłki, gdy kopista błędnie utożsamił te dwie odrębne osoby. Chościsko jako przydomek Popiela przeniósł na protoplastę Piastów.
Skądinąd sama nazwa Piastów pojawiła się dopiero później, gdy tworzono mityczną genealogię nowej dynastii. W rzeczywistości to Chościsko, a nie Piast, był pierwotnym przodkiem tego rodu. Niezależnie od statusu Chościska, jego imię do dziś pozostaje zagadką dla badaczy.
Podsumowując, postać Chościska i związana z nią symbolika imienia stanowią ciekawy przyczynek do dyskusji o micie założycielskim dynastii Piastów. Ukazują też trudności w interpretacji źródeł z tak odległej epoki historycznej.
Tagi
Udostępnij
